prizren coğrafyası ne demek?

Prizren, Kosova'nın güney kesiminde Şar Dağları'nın eteklerinde yer almaktadır. Belediyenin Arnavutluk ve Makedonya Cumhuriyeti ile sınırı bulunmaktadır.¹

Coğrafi özellikler

640 km2 yüzölçümüne sahip Prizren Belediyesi (Kosova yüzeyinin %5,94'ü)² Kosova'nın güneybatısında yer alır ve 110.000'i Prizren'in yerel sakini olan 220.776 nüfusa ev sahipliği yapan 76 yerleşim yerine sahiptir.³

Prizren belediyesinin en kalabalık köyleri şunlardır:⁴

Zhur/Žur (nüfus: 5,909)
Korishë/Koriš (nüfus: 5,279)
Gjonaj/Gonj (nüfus: 4,818)

Prizren'in coğrafi ve bölgesel konumu, Kosova ve Dukagjini bölgesi ile ilgili konumunun analizi ile en iyi şekilde incelenebilir. Kosova, Kosova ve Dukagjini bölgelerini kapsar.

Prizren Belediyesi'nin coğrafi konumu, bölgesel ve zengin doğal kaynakları, kültürel eserlerinini tarihi zenginliği turizminin gelişiminin temelini oluşturmaktadır.⁵ Prizren, Şar Dağları boyunca ve Lumbardhi Nehri kıyısında yer alan eski bir yerleşimdir. Prizren topografyası dalgalı bir yapıya sahiptir. Yükseklik, sınırlar içinde 300 ila 2.600 m arasında değişmektedir. Şehir merkezi düz arazilerde yayılmışken, batıda özellikle doğu tarafında engebeli bir topografya görülmektedir.

Prizren'deki ormanlık alanlar endemik bitki türleri, özellikle Bosna çamı açısından zengindir.⁶ "Şar Dağları" Milli Parkı'ndaki ormanlık alanlar doğal zenginlikleri ile bilinmektedir. Prizren Belediyesi'nin toplam alanı 63.986 ha'dır. Bu alanın %53'ünü tarım arazileri, %39'unu ormanlık alanlar ve %8'ini diğer alanlar oluşturmaktadır.

Hidrografi

Kosova topraklarında düşen toplam yağış miktarı, Dukagjini bölgesinde m2'ye yaklaşık 800 mm, Kosova'da ise m2'ye yaklaşık 600 mm civarındadır. Nehirlerde yağışların yaklaşık %40'ı akarken, yaklaşık %60'ı buharlaşır. Nehirlere akan su miktarı sonbaharın sonlarında ve ilkbaharda daha fazla, yazın ve kışın daha düşüktür. Drini i Bardhe'ye akan maksimum ve minimum su miktarı arasındaki oran 8:1'dir.⁷

Şar Doğu Arnavut Alplerinden gelen nehirlerdeki maksimum su akışı, bazen bu bölgelerde birkaç gün boyunca kesintisiz yağışların olduğu sonbaharın sonlarında (Kasım ve Aralık) gerçekleşir. Diğer zamanlar uzun ve kurak yaz nedeniyle, seyrek sonbahar yağışları ile bu nehirlerde fazla su akışı görülmez, dağlardaki yer altı su kaynakları yeterince beslenmez.⁸

Nehrin Adı ⁹	Km cinsinden uzunluk	Km² cinsinden yüzey
Drini i Bardhe / Beli Drim	122	4.622
Sitnica	90	2.873
Lumëbardhi i Pejës	62	4.249
Morava e Binqës / Binačka Morava	60	1.552
Lepenci / Lepenac	53	6.790
Erenik	51	5.103
Ibri / Ibar	42	1.155
Lumëbardhi i Prizrenit / Prizrenska Bistrica	31	2.626

Nehirler ve nehir havzaları

Kosova su yollarının hidrografisi dört nehir havzasına bölünmüştür:¹⁰

Drini i Bardhe
Ibri
Morava e Binçës
Lepenci

Prizren'deki en uzun ve en önemli nehir Drini i Bardhe'dir (122 km),¹¹ Prizren Lumëbardhi ise 31 km uzunluğa ulaşır ve daha kısadır.¹² Tüm nehirler Drini i Bardhe nehrine akar. Drini i Bardhe'nin dallarının ortalama uzunluğu 45,8 km'dir.

Prizren'in merkezi boyunca 35 km uzunluğundaki Lumbardhi Nehri geçer.

37 km uzunluğundaki Toplluha/Topluga Nehri, en büyük sel riskine sahip nehir olarak ilan edildi.¹³

Havzalar

Kosova topraklarının çoğu Karadeniz havzasına, biraz daha küçük olan bir kısmı Adriyatik Denizi havzasına, geri kalan kısmı ise Ege Denizi havzasına aittir.¹⁴

Karadeniz havzalarına akan nehirler: Sitnica, Ibri/Ibar, Drenica, Llapi/Lab, Morava e Binçes/Binačka Morava ve Krivareka'dır.
Adriyatik Denizi havzasına akan nehirler şunlardır: Istočka Bistrica nehrinin kolları olan Drini i Bardhe, Pećka Bistrica, Dečanska Bistrica, Erenik, Prizren Nehri/Prizrenska Bistrica, Toplluha/Topluga, Mirusha, Klina ve Plava Nehri, Restelica.
Ege Denizi havzalarına akan nehirler şunlardır: Lepenci ve Nerodimka.

Karadeniz havzasına ait alanlar daha geniş alana sahip olmasına rağmen, Adriyatik Denizi havzasının nehirleri büyük miktarda su taşıma kapasitesine sahiptir, çünkü Drini i Bardhe havzası yüksek dağlarına kış mevsiminde düşen karların bahar aylarında erimesi nedeniyle daha fazla su taşır.¹⁵

Sınırlar

Prizren, Yakova, Rahofça, Ştırpçe, Suvareka, Dragaş gibi belediyelerle ve Arnavutluk ve Kuzey Makedonya ile sınır komşusudur. Prizren bölgesi yaklaşık 400 metre yükseklikte yer alır ve Şar Dağları gibi bazı bölgelerde yükseklik deniz seviyesinden 2000 m yüksekliğe ulaşır.¹⁶ Bölgenin hemen hemen tüm tarafları yüksek dağlarla çevrilidir ve birbirinden açık bir şekilde ayrılmış sıradağlar görülür. Dukagjini ve Kosova bölgeleri Balkanların orta kesiminde yer almaktadır.

Prizren belediyesi kuzeyde Suvareka/Suva Reka ve Rahofça/Orahovac belediyeleri, güneyinde Dragaş, doğuda Shtërrpcë/Štrpce ve batıda Arnavutluk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur. Prizren, Avrupa karayolu ağının üzerinde yer almaktadır. Pek çok trafik rotası kendi bölgesinden geçer.

Bununla birlikte, doğal yatkınlıklar komşu bölgelerle daha uzak bağlantı kurmak için elverişli fırsatlar sağlarken, Prizren, daha verimli bağlantıları ve Kosova, Arnavutluk, Kuzey Makedonya ve diğer ülkelerle entegrasyon sağlayarak hem turistik açıdan hem de nakliye açısından çok daha iyi bir konuma gelmeye başlamıştır.

İklim

Şehrin iklimi son derece çeşitlidir. Akdeniz ikliminin ve çok sıcak yazların etkisiyle alçak bölgelerde mahsuller, Güneydoğu Avrupa'da tarımsal mahsuller için eşsiz avantajları olan üzüm asmaları, meyve ve sebzeler ile ilk sırada yer almaktadır.

Kırsal bölgelerde Alp iklimi hakimdir, çünkü Haziran ayına kadar çukur alanlarda; yaz ortasında dağların tepelerinin bazı kısımlarında kar örtüsü görülür. Bu değişik iklim koşulları, doğal zenginlik ve diğer kaynaklar için ön koşullar sağlar, örneğin:

Su açısından bakıldığında bölgedeki en zengin kasabalardan biridir.
Konumu, Avusturya, Slovenya, İsviçre modeline dayalı olarak tarımsal mahsuller, hayvancılık, endüstriyel gıda ve turizmin geliştirilmesi için tüm ön koşulları oluşturmaktadır.
Prizren üzerinden Balkanların orta kesimini Adriyatik Denizi ile birleştiren en kısa yolu oluşturmaktadır.

Tarihsel koşullar

Önceki dönemlerdeki tarihi koşullar, büyük trafik merkezlerine göre çok iyi bir konumda değildi. Ayrıca Arnavutluk, Karadağ, Kuzey Makedonya gibi komşu bölgelere yeterince açık olmaması, Prizren'in pedolojik zemin kompozisyonundan, Akdeniz ikliminin iklim şartlarından ve tarımın gelişmesi için hidrolojik şartlardan ve turizmin gelişmesi için doğal koşullardan sahip olduğu avantajları ve rekreasyonel faaliyetleri kullanmamasına neden oldu. Bütün bunlar Prizren'in ekonomik yapısını etkiledi.¹⁷ Kosova Mekansal Planı'na göre Prizren, antik değerler, eğitim, ticaret, turizm, tarım, hafif gıda üretimi, tekstil, ilaç endüstrisi gibi kültürel, tarihi ve çekici kalkınma faaliyetlerini içeren bir şehir müzesi olarak bilinmektedir.¹⁸